مباني نظري و پيشينه پژوهش اعتیاد
تعاریف اعتیاد
اعتیاد یک اصطلاح عامیانه وغیرعلمی و به معنای وابستگی بیمارگونه به مصرف یک یا چند نوع ماده مخدر است که سبب بروز رفتارهای موادجویانه شده و در صورت عدم مصرف مواد مورد نظر ، علایم محرومیت در فرد معتاد بروزمی کند . منظوراز مواد ، یک ماده شیمیایی – نه خوراکی است که پس از مصرف ، وابستگی و نیاز شدید در فرد به مصرف دوباره آن ایجاد می کند ( صابری ، 1384 ؛ به نقل از بهاری ، 1392 )
به طور متعارف ، اعتیاد برای شناسایی رفتارهای خود مخربی به کار می رود که شامل مولفه های دارویی است . این واژه مختص کسانی است که گرفتار وابستگی جسمی به یک یا بیش از یک داروی غیرقانومی هستند . این تعریف شامل هوس کردن شدید مواد و نیاز به مواد بیشتر برای کسب همان اثرقبلی است ( دی کلمنته ، 2003 ).
بین سوء مصرف مواد و اعتیاد تفاوت وجود دارد . مصرف ماده ای که خلق و رفتار را تغییر می دهد لزوما سوءمصرف مواد تلقی نمی شود مگر آنکه عملکرد مصرف کننده را به طرزی منفی تحت تاثیر قراردهد . مشکل فرد فقط موقعی اعتیاد تاقی می شود که نشانه های مرضی جسمی ترک یا تحمل نسیت به ماده مخدر وجود دارند . اعتیاد عادت اکتسابی است که زمانی ظهور کرده وخاموش کردن آن حتی در مواجهه با پیامدهای بسیار منفی و چشمگیر آن دشوار است . واژه وابستگی حاکی است که الگوی رفتار شامل کنترل ضعیف خود فرمانی است که با وجود بازخورد منفی ادامه دارد و اغلب به نظر می رسد خارج از کنترل باشد ( دی کلمنته ، 2003 ). پادینا و سکول ( 1983 ) معتقدند که در بحث از مصرف مواد در نوجوانی ، رفتارهای وابسته به مصرف مواد متأثر از عوامل درون شخصیتی – برون شخصیتی و اجتماعی – فرهنگی است ( به نقل از بهاری ، 1392 ).
ملاک‌های تشخیصی DSM - IV - TR برای وابستگی به مواد
یک الگوی غیر انطباقی مصرف مواد که منجر به تخریب چشمگیر بالینی یا ناراحتی می‌شود و با سه مورد از موارد زیر تظاهر می‌کند که زمانی در یک دوره 12 ماهه بروز می‌کنند :
تحمل که به یکی از دو صورت زیر تعریف می‌شود :
الف ) نیاز به افزایش مقدار ماده برای رسیدن به مسمومیت یا تأثیر دلخواه
ب ) کاهش قابل ملاحظه اثرات ماده با مصرف مداوم مقادیر یکسانی از آن
2 ) حالت ترک که به یکی از دو شکل زیر تظاهر می‌کند :
الف ) سندرم ترک برای آن ماده
ب ) همان ماده ( یا ماده مشابه آن ) برای رفع یا جلوگیری از علائم ترک مصرف می‌شود .
3 ) ماده غالباً به مقادیری بیشتر و برای دوره‌ای طولانی‌تر از آنچه مورد نظر است مصرف می‌شود .
4 ) میل دائمی برای کاهش یا کنترل مصرف ماده وجود دارد و یا تلاش‌های ناموفقی در این زمینه صورت می‌گیرد .
5 ) زمان زیادی
